Neuvième leçon
9.1. Un air connu...
Une des meilleures façons d'apprendre une langue, c'est en la chantant.
Vous n'aurez sûrement pas de difficulté à reconnaître la mélodie de
Frère Jacques dans le texte suivant :
Frato Jako, frato Jako,
Levu vin, levu vin.
Jen la sonorilo, jen la sonorilo;
Bim bam bom, bim bam bom.
Frato Jako, frato Jako,
Lavu vin, lavu vin.
Metu vian veston, metu vian veston;
Bim bam bom, bim bam bom.
Frato Jako, frato Jako,
Kuru do, kuru do
Tuj al la lernejo, tuj al la lernejo;
Bim bam bom, bim bam bom.
| jen | voici, voilà |
sonorilo | cloche |
do | donc |
| tuj | tout de suite |
vesto | vêtement |
| |
Une autre version de Frère Jacques est celle élaborée par un groupe
de musiciens et chanteurs espérantistes du Brésil :
Bonan tagon ! Bonan tagon !
Mi deziras al vi !
Havu bonan tagon ! Havu bonan tagon,
Vi kaj la famili' !
Nun sidiĝu ! Nun sidiĝu,
Mia kara fraŭlin' !
Diru nun belsone : ĉu vi fartas bone ?
Belulin', kisu min !
Ĝis revido ! Ĝis revido,
Mia kara fraŭlin' !
Ĝis alia fojo ! Estos granda ĝojo
Vidi vin, kisi vin !
| belsone | d'un beau son |
farti | se porter |
ĝojo | joie |
| ĝis revido | au revoir |
fraŭlo | homme célibataire |
fraŭlino | demoiselle |
9.2. L'élision
Vous avez remarqué l'élision du -o final dans certains mots
(famili', fraŭlin'), ce qui se fait couramment en poésie avec la
terminaison des noms et le a de l'article la :
Esperanto estas la espero de l' mond'.
L'élision ne change pas la place de l'accent tonique :
fraŭ-li-no devient fraŭ-lin'
9.3. Quelques adverbes primaires en -aŭ
Dans la 3e leçon, nous avons parlé des adverbes et nous avons
expliqué que ceux qui sont dérivés d'autres mots se terminent par
-e. Mais beaucoup d'adverbes ne sont pas des dérivés et appartiennent
au groupe des mots dits primaires. Voici quelques adverbes se terminant
en -aŭ parmi les plus usités en espéranto.
| almenaŭ : |
au moins |
Donu al mi almenaŭ du minutojn. |
| |
| ankaŭ : |
aussi, également
(précède le mot
sur lequel on insiste) |
Ankaŭ Johano lavas sin.(Il n'y a pas que Marie qui se lave)
Johano ankaŭ lavas sin. (Non seulement il se peigne, mais il se lave également)
Johano lavas ankaŭ sin. (Jean ne lave pas seulement d'autres personnes) |
| |
| ankoraŭ : |
encore |
Mi ankoraŭ ne vidis ŝin. ĉu li ankoraŭ estas tie ? |
| |
| apenaŭ : |
à peine |
Li dormis apenaŭ kvin minutojn. |
| |
| baldaŭ : |
bientôt |
Venu baldaŭ, mi petas. |
| |
| hieraŭ : |
hier |
Mi renkontis lin hieraŭ (antaŭhieraŭ). |
| |
| hodiaŭ : |
aujourd'hui |
Hodiaŭ estas bela tago. |
| |
| morgaŭ : |
demain |
Kial plenumi (accomplir) morgaŭ tion, kion oni povas fari hodiaŭ ? |
| |
| preskaŭ : |
presque |
Li preskaŭ falis. |
9.4. Divers mots en -aŭ
Voici cinq autres mots très fréquents terminés par -aŭ :
| ambaŭ : |
tous les deux (adjectif ou pronom numéral) |
Ili ambaŭ estas en la ĝardeno. |
| |
| anstataŭ : |
au lieu de (prép.) |
Ŝi dormis anstataŭ legi. |
| |
| antaŭ : |
avant, devant (prép.) |
Antaŭ ĉio oni devas peti informojn.
La monumento staras antaŭ la muzeo. |
| |
| ĉirkaŭ : |
autour de, environ (prép.) |
Ili vojaĝis ĉirkaŭ la terglobo.
Venu ĉirkaŭ la dua (horo). |
| |
| kontraŭ : |
contre (prép.) |
Ni batalas kontraŭ la inflacio.
Kontraŭ doloro helpas bonhumoro. |
Remarque :
Pour tous ces mots en aŭ vous devez faire
très attention à placer correctement l'accent tonique. Les
francophones ont souvent la mauvaise habitude de prononcer
tchir-ka-ou alors que kaŭ ne forme qu'une seule syllabe. La
prononciation exacte est donc :
ĉirkaŭ tchir-kaw
morgaŭ mor-gaw
hieraŭ hi-è-raw
hodiaŭ ho-di-aw
9.5. Autres mots invariables
Parmi les mots invariables fréquemment employés, on trouve aussi:
ĉi : indique la proximité
| ĉi tio : | cette chose-ci | ĉi tie : ici |
| ĉio ĉi : | tout ceci |
| ĉi-matene : | ce matin | ĉi-foje : cette fois-ci |
| tiu knabo : | ce garçon(-là) |
| tiu ĉi knabo, ĉi tiu knabo : | ce garçon-ci |
ajn : exprime l'indétermination généralisée
| iu ajn : | n'importe qui | io ajn : | n'importe quoi |
| ie ajn : | n'importe où | iam ajn : | n'importe quand |
| iru ien ! : | allez (allez-vous en) quelque part ! |
| iru ien ajn ! : | allez-vous en n'importe où ! |
| |
| iru, kien vi volas ! : | allez où vous voulez ! |
| iru, kien ajn vi volas ! : | allez (n'importe où) où vous voulez ! |
9.6. Proverbes
| Kiam kato promenas, la musoj festenas. |
Quand le chat n'est pas là, les souris dansent (festoient); |
|
| Kion oni volas, tion oni povas. |
Quand on veut, on peut. (ce qu'on veut, on le peut) |
|
Kia patro, tia filo. |
Tel père, tel fils. |
|
Amiko de amiko estas ankaŭ amiko. |
L'ami de mon ami est mon ami. (un ami d'ami est aussi un ami) |
|
Se mi scius, kie mi falos, mi tien metus tapiŝon
(= tapis). |
Devinez vous-même... |
9.7. Des extraits de la presse espérantiste
Il existe une centaine de publications en espéranto. Celles-ci sont
éditées par des maisons indépendantes, par des associations
nationales ou internationales, et elles se font l'écho du mouvement
espérantiste dans le monde.
Exercices - neuvième leçon
Pour obtenir une lettre accentuée, il suffit de taper la lettre suivie d'un 'x' :en tapant cx, sx, ux... vous obtiendrez ĉ, ŝ, ŭ...
Traduisez les articles suivants puisés dans diverses revues. Le vocabulaire nouveau se trouve à la fin de l'exercice.
1.
19 geinstruistoj gvidas Esperanto-kursojn por 303 gelernantoj en la brazila urbo Salvadoro. Kiel en la resto de la lando, ankaŭ en Salvadoro oni sentas kreskon de la intereso pri la Internacia Lingvo post la 66a Universala Kongreso en Brazilio.
2.
Bela parketo en la centro de la sud-franca urbo Pau ĵus ricevis la nomon Zamenhof. La urb-estro de Pau, André Labarrère, fariĝis ministro en majo. Li dufoje subtenis leĝproponojn, kiuj celas meti Esperanton en egalan situacion kun aliaj lingvoj. Li estas honora membro de la loka Esperanto-societo, kaj pasint-jare li persone malfermis ekspozicion pri Esperanto, kiu restis unu monaton en la urba biblioteko.
3.
La 11an de oktobro 1980, grupo de samideanoj de Bostona Esperanto-Klubo veturis al Ŝerbruko (Kebekio) por esti gastigataj de ŝerbruka Esperanto-Societo (ŜES) dum speciala semajnfina aranĝo. Plie montrealanoj el la du kluboj kunvenis sabatvespere por partopreni komunan manĝon en restoracio kaj vesperon en la kutima renkontejo de ŝES ĉe la loka universitato. Naciecoj reprezentitaj: Francio, Japanio, Kanado, Usono.
4. Kio okazas ĉe la junularaj esperantistaj asocioj de la landoj najbaraj de ni ? Por respondi al tiu demando, jen nova rubriko. ĉi-numere ni donos novaĵojn pri NEJ (Nederlanda Esperantista Junularo) kaj FEJA (Flandra Esperanta Junulara Asocio). Tiuj du asocioj havas komunan bultenon. La plej interesa afero, kiun tiuj uloj organizas -- almenaŭ el nia vidpunkto -- estas la Paska Renkontiĝo. ĝi nun iĝis tradicia kaj, kiel la nomo antaŭsupozigas, ĝi okazas dum la Paska semajnfino.
| gvidi | guider, diriger |
Brazilo | Brésil |
Brazilio | Brasilia |
| senti | sentir, ressentir |
kresko | croissance, accroissement |
| samideano | partisan (ici : espérantiste) |
Ŝerbruko | Sherbrooke |
gastigi | recevoir (des invités), offrir l'hospitalité |
| kutima | habituel |
Usono | États-Unis |
plie | de plus |
| aranĝo | manifestation |
| |
| |
| asocio | association |
najbaro | voisin |
rubriko | rubrique |
| numero | numéro (revue) |
bulteno | bulletin |
organizi | organiser |
| vidpunkto | point de vue |
Pasko | Pâques |
tradicio | tradition |
| supozi | supposer |
Flandro | Flandres |
Nederlando | Pays-Bas |
Envoi des exercices au tuteur